Czas Apokalipsy. Wizje koÅ„ca dziejów w sztuce i kulturze europejskiej
Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego organizuje w dniach 13 i 14 stycznia 2011 r. sesjÄ™ naukowÄ… poÅ›wiÄ™conÄ… apokalipsom i ich recepcji w sztuce i w kulturze pt. „Czas Apokalipsy. Wizje koÅ„ca dziejów w sztuce i kulturze europejskiej”. Ze wzglÄ™du na obecność treÅ›ci apokaliptycznych w duchowoÅ›ci wszystkich wÅ‚aÅ›ciwie epok, nie narzucamy uczestnikom ograniczeÅ„ chronologicznych.
Åšwiat, który miaÅ‚ swój poczÄ…tek w czasie i przestrzeni, musi też mieć swój koniec. Åšwiadomość tego faktu od tysiÄ…cleci poruszaÅ‚a zbiorowÄ… wyobraźniÄ™, tworzÄ…cÄ… wizje zagÅ‚ady caÅ‚ej znanej nam rzeczywistoÅ›ci. W każdym wÅ‚aÅ›ciwie krÄ™gu kulturowym istniejÄ… opowieÅ›ci o dniach ostatecznych, poprzedzonych znakami zapowiadajÄ…cymi ich nadejÅ›cie. Koniec tego Å›wiata, nawet w wymiarze kosmicznym, nie oznacza jednak triumfu nicoÅ›ci, gdyż wiąże siÄ™ z nim transformacja caÅ‚ego uniwersum, poczÄ…tek rzeczywistoÅ›ci nowej, doskonalszej i nie skażonej żadnÄ… uÅ‚omnoÅ›ciÄ….
Objawienie tajemnic koÅ„ca Å›wiata i historii jest ważnÄ… częściÄ… prorockich ksiÄ…g Starego Testamentu, a wraz z ApokalipsÄ… Å›w. Jana znalazÅ‚o swoje miejsce także w kanonie pism Nowego Przymierza. Wyobrażenia eschatologiczne ksztaÅ‚towaÅ‚y również ksiÄ™gi, które nie zyskaÅ‚y rangi pism objawionych, a ekstatyczne wizje przypisywane patriarchom, prorokom i apostoÅ‚om wieÅ›ciÅ‚y zarówno straszliwÄ… katastrofÄ™ Å›wiata, jak i bezpoÅ›redniÄ… ingerencjÄ™ Boga w losy ludzkoÅ›ci. Z wyobrażeniami tymi w sposób nierozerwalny wiÄ…zaÅ‚ siÄ™ także problem moralnej oceny i caÅ‚oÅ›ci dziejów, i życia każdego pojedynczego czÅ‚owieka, który – żywy bÄ…dź wskrzeszony na tÄ™ chwilÄ™ – stawaÅ‚ przed obliczem swego Stwórcy i SÄ™dziego.
Przekonanie o rychÅ‚ym nadejÅ›ciu królestwa pokoju albo Królestwa Bożego, poprzedzonego okresem ucisku i przeÅ›ladowaÅ„, skÅ‚aniaÅ‚o nie tylko teologów do doszukiwania siÄ™ jego zapowiedzi w bieżących wydarzeniach, do reinterpretacji dawnych tekstów i nasycenia ich nowÄ… treÅ›ciÄ…. Przez wiele stuleci, w okresach nasilenia niepokojów spoÅ‚ecznych, każda wieść o nowej wielkiej wojnie zdawaÅ‚a siÄ™ zapowiedziÄ… Armagedonu, a postacie wÅ‚adców i przywódców religijnych zyskiwaÅ‚y rysy oczekiwanego Mesjasza bÄ…dź Antychrysta, zwodzÄ…cego swych wyznawców faÅ‚szywymi cudami. Splot tych oczekiwaÅ„ i obaw, ciÄ…gle na nowo podsycanych, znajdowaÅ‚ swój wyraz nie tylko w powstawaniu nowych ruchów religijnych – a w nowszych czasach także parareligijnych – lecz zawsze stanowiÅ‚ silny bodziec dla artystów, którzy odczytujÄ…c znaki czasu starali siÄ™ nadać swym dzieÅ‚om formÄ™ wÅ‚aÅ›ciwÄ… dla epoki, w której żyli. Symbole i obrazy zaczerpniÄ™te z najwczeÅ›niejszych apokalips na staÅ‚e weszÅ‚y do zasobu motywów literackich, a cykle ilustracji do ksiÄ™gi Objawienia, wielkie kompozycje SÄ…du Ostatecznego, majestatyczne wizerunki Chrystusa przychodzÄ…cego w chwale przygotowywaÅ‚y widzów na wielki finaÅ‚ dziejów. W wielu wizjach katastroficznych w nowszych czasach odwoÅ‚ywano siÄ™ do metaforyki apokaliptycznej, która weszÅ‚a tym sposobem do repertuaru kultury masowej – literatury popularnej, muzyki czy filmu.
ZgÅ‚oszenia uczestnictwa oraz tematy referatów, wraz krótkim omówieniem poruszanych zagadnieÅ„, prosimy nadsyÅ‚ać do koÅ„ca kwietnia 2010 r. na podane niżej adresy organizatorów, pocztÄ… lub mailem – z podaniem tytuÅ‚u referatu i (ewentualnie) jego krótkim konspektem (do 1 strony).
Dr hab. Andrzej Pieńkos
PocztÄ… elektronicznÄ… na adres:
Dr Kamil Kopania:
PocztÄ… tradycyjnÄ… na adres:
Dr hab. prof. UW Katarzyna Zalewska-Lorkiewicz
Instytut Historii Sztuki
Uniwersytetu Warszawskiego
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
Ostatnia aktualizacja ( czwartek, 11 lutego 2010 )