Mediewistyka - ÂŚredniowiecze, historia, badania. - Streszczenia XII SpotkaĹ: Strona 2

3. Dr Alicja Szulc (UAM, PoznaĹ)
Sermone et cantico. O instrumentach religijnej dydaktyki bernardynów w Ĺredniowieczu.
    Autorka podejmuje temat dziaĹalnoĹci duszpasterskiej polskich franciszkanów obserwantów w Ĺredniowieczu, w której aktywnie uczestniczyĹ i której charakter wspóĹtworzyĹ równieĹź WĹadysĹaw z Gielniowa. Z uwagi na szeroki zakres tej problematyki, w referacie ujÄte zostaĹy jedynie wybrane zagadnienia – te, które w przekonaniu autorki najwyraĹşniej obrazujÄ specyfikÄ nauczania religijnego bernardynów w drugiej poĹowie XV i pierwszej poĹowie XVI wieku. Charakterystycznym rysem tej dziaĹalnoĹci byĹa róĹźnorodnoĹÄ stosowanych przez braci Ĺrodków religijnego przekazu – audytywnych i wizualnych – wĹród których obok tradycyjnych instrumentów koĹcielnej dydaktyki, takich jak kazanie czy obraz, znalazĹy siÄ takĹźe formy nowe, w duĹźej mierze spopularyzowane przez franciszkaĹskich obserwantów – pieĹĹ religijna w jÄzyku polskim czy jaseĹka. W bogactwie tych form wyraĹźa siÄ jednoczeĹnie podstawowa idea bernardyĹskiego nauczania – nastawienie na odbiorcÄ masowego i wynikajÄce z tego dÄĹźenie do oddziaĹywania na sferÄ jego religijnoĹci wszelkimi dostÄpnymi metodami. Tak sformuĹowany program duszpasterski zakonu wymagaĹ od jego realizatorów nie tylko gruntownego przygotowania teologicznego, ale takĹźe poznania mentalnoĹci ludowej (mentalnoĹci illiteratorum), a co za tym idzie - umiejÄtnoĹci przekĹadu trudnych niekiedy prawd wiary na jÄzyk ludowego postrzegania Ĺwiata.
    Po nakreĹleniu ogólnego charakteru Ĺredniowiecznego duszpasterstwa polskich franciszkanów obserwantów (zwĹaszcza w zakresie misji katechetycznej i parenezy), autorka omawia pokrótce wszystkie podstawowe instrumenty bernardyĹskiej dydaktyki, dzielÄc je na Ĺrodki audytywne, takie jak kazanie (ze szczególnym uwzglÄdnieniem exemplum) i pieĹĹ w jÄzyku polskim („Ĺpiewana katecheza”), formy wizualne (ikonograficzne i dramatyczno-teatralne) oraz praktyki dewocyjne (naboĹźeĹstwa paraliturgiczne, wspólnoty tercjarskie i bractwa). Charakterystyka kaĹźdej z tych form nie zostaĹa przy tym pomyĹlana jako szczegóĹowy opis wszystkich skĹadajÄcych siÄ na niÄ elementów. Ma ona bowiem na celu jedynie wskazanie cech znamionujÄcych aktywnoĹÄ braci w tym zakresie

4. Mgr Andrzej Jazdon (UAM, PoznaĹ)
Muzyka w klasztorach bernardyĹskich.
    Przygotowany tekst jest próbÄ zebrania rozrzuconych po wielu ĹşródĹach informacji o Ĺźyciu muzycznym bernardynów. W Ĺredniowiecznym koĹciele zachodnim dominowaĹ jeden obrzÄdek, zwany rzymskim. I tak jak porównywalne byĹy jego struktury liturgiczne, mimo róĹźnic pomiÄdzy koĹcioĹem diecezjalnym a monastycznym i poszczególnymi regionami, porównywalna byĹa i muzyka. Swój ksztaĹt liturgia zawdziÄczaĹa m.in.: franciszkanom, którzy wnieĹli duĹźy wkĹad w jej rozwój. Bernardyni kontynuujÄc te tradycje, duĹźÄ wagÄ przywiÄzywali do oprawy muzycznej liturgii. OpierajÄc siÄ przede wszystkim na istniejÄcych utworach, sami nie próbowali rozwijaÄ ani tworzyÄ nowych form muzycznych. NiezbÄdnym elementem kaĹźdego wnÄtrza koĹcielnego sÄ dziĹ organy. Trudno sobie wyobraziÄ, Ĺźe nie zawsze tak byĹo. Dawne ĹwiÄtynie obywaĹy siÄ bez instrumentów, a wczesne próby ich wprowadzenia spotykaĹy siÄ z nieprzychylnÄ reakcjÄ zarówno wĹadz koĹcielnych jak i wiernych. Podobna sytuacja miaĹa miejsce w koĹcioĹach bernardynów. Sytuacja zmieniĹa siÄ w wiekach póĹşniejszych i zakonnicy podpisywali umowy z najwybitniejszymi organmistrzami europejskimi a ich koĹcioĹy sĹynÄĹy z doskonaĹych instrumentów. Wiek XVII i XVIII przyniósĹ duĹźe zmiany w oprawie muzycznej liturgii. Przy wielu koĹcioĹach istniaĹy zespoĹy muzyczne, niestety niewiele informacji na ten temat moĹźemy odnaleĹşÄ w odniesieniu do Bernardynów. Osobnym i bardzo interesujÄcym zagadnieniem pozostaje wkĹad, jaki wnieĹli w rozwój pieĹni polskiej. PozostawaĹ on jednak do tej pory przede wszystkim w krÄgu zainteresowania historyków literatury.

«Poprzednia - NastÄpna»

Ostatnia aktualizacja ( wtorek, 11 października 2005 )

< Poprzedni		NastÄpny >

[ WrĂłÄ ]