Start

Łódź | Drukuj |  E-mail
niedziela, 29 maja 2005
PANORAMA ŁÓDZKIEJ MEDIEWISTYKI - INSTYTUCJE, BADAWCZE, DOROBEK
 

UNIWERSYTET ŁÓDZKI, Wydział Filozoficzno-Historyczny; Instytut Historii

            Katedra Historii Polski Średniowiecznej - kierownik: dr hab. Jan Szymczak, prof. UŁ. Jedną z wiodących od dawna specjalizacji są dzieje osadnictwa w Polsce środkowej, realizowanej głównie przez emer. prof. dr. hab. Stanisława M. Zajączkowskiego, czego efektem są prace, jak np. Powiat orłowski do lat siedemdziesiątych XVI wieku, Łódź 1996; Kształtowanie się osadnictwa na terenie współczesnej Wielkiej Łodzi do końca XVI stulecia, „Rocznik Łódzki”, t. 47, 2000; Uwagi nad dziejami dóbr łaznowskich i niesułkowskich biskupstwa włocławskiego do końca XVI wieku, Łódź 2000; Lokacje osad wiejskich na obszarze przedrozbiorowego powiatu łęczyckiego do lat siedemdziesiątych XVI wieku, Łódź 2003. Pełna bibliografia zob. Profesor dr hab. Stanisław Marian Zajączkowski, badacz dziejów osadnictwa i historii wojskowej, nauczyciel akademicki i działacz społeczny, Łódź 2002. Jest autorem 106 prac drukowanych, promotorem 3 prac doktorskich i 180 magisterskich.
            W nurcie badań osadniczych, ale przede wszystkim stosunków własnościowych w Polsce środkowej, mieści się duża część twórczości dr. Tadeusza Nowaka, w tym jego rozprawa habilitacyjna Własność ziemska w ziemi łęczyckiej w czasach Władysława Jagiełły, Łódź 2003, a także praca doktorska Tomasza Stolarczyka (studium doktoranckie), „Szlachta wieluńska do połowy XVI w.”, obroniona w 2003 r.

            Drugą, licznie reprezentowaną dyscypliną, jest historia wojskowa, zwłaszcza pod kątem szeroko rozumianego wysiłku wojennego państwa i społeczeństwa polskiego w wiekach średnich, jak liczebność oddziałów wojskowych, straty ludzkie i w dobrach materialnych, nakłady finansowe na fortyfikacje, organizacja produkcji zbrojeniowej, ceny oręża i zasoby uzbrojenia. Odnosi się to przede wszystkim do działalności naukowej J. Szymczaka. Drugi nurt jego badań dotyczy kultury i obyczajów rycerskich oraz bronioznawstwa historycznego. Kolejny dział stanowią dzieje polityczne, głównie Polski środkowej w okresie rozbicia dzielnicowego. Czwarty nurt badawczy związany jest z naukami pomocniczymi historii, zwłaszcza z genealogią i dyplomatyką, ale przede wszystkim z epigrafiką (wydawca 4 tomów Corpus inscriptionum Poloniae). Jest autorem 147 prac drukowanych, w tym 7 książek i 83 artykułów, w tym  np. Produkcja i koszty uzbrojenia rycerskiego w Polsce XIII-XV w., Łódź 1989; Knightly Tournaments in Medieval Poland, „Fasciculi Archaeologiae Historicae”, t. 8, 1995; Pojedynki rycerskie, czyli rzecz o sądzie bożym w Polsce Jagiellonów, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, t. 4, Łódź 1999; Relieving a Besieged City in Medieval Poland, [w:] Warfare in the Middle Ages, „Acta Archaeologica Lodziensia” 2001, nr 47; Rycerska broń drzewcowa na polu bitwy i w szrankach turniejowych w Polsce średniowiecznej, [w:] Heraldyka i okolice, Warszawa 2002; współautorstwo: Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej. 1350-1450, red. Andrzej Nadolski, Łódź 1990, s. 208-411; Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej. 1450-1500, red. Andrzej Nowakowski, Toruń 1998, s. 129-304; 2 wyd. Toruń 2003, s. 131-306; Polska technika wojskowa do 1500 roku, red. A. Nadolski, Warszawa 1994, s. 143-185, 257-270, 273-300. W druku znajduje się praca pt. „Początki broni palnej w Polsce (1383-1533)”. Jest promotorem 6 rozpraw doktorskich i 138 prac magisterskich.

            Problematyką historii wojskowej, a zwłaszcza historią uzbrojenia i organizacją sił zbrojnych w Polsce średniowiecznej, zajmuje się dr Tadeusz Grabarczyk, Piechota zaciężna Królestwa Polskiego w XV wieku, Łódź 2000. Obecnie pracuje nad jazdą zaciężną. W koncowej fazie znajduje się doktorat Aleksandra Bołdyrewa nt. produkcji i kosztów uzbrojenia rycerskiego w Polsce XVI w.

            Ważne miejsce zajmuje historia Kościoła katolickiego, a zwłaszcza studia nad jego strukturami administracyjnymi w Polsce środkowej. W ciągu kilku ostatnich lat powstały 3 doktoraty, a to w 2000 r. dr Anny Kowalskiej-Pietrzak pt. „Prałaci i kanonicy kapituły łęczyckiej do końca XV w.” (w druku) i dr Anny Jabłońskiej (studium doktoranckie - obecnie Akademia Świętokrzyska w Kielcach) pt. „Kapituła uniejowska do początku XVI wieku” (w druku) oraz w 2002 r. dr Zofii Wilk-Woś (studium doktoranckie) pt. „Władysław z Oporowa (ok. 1395-1453) podkanclerzy królewski, biskup włocławski i arcybiskup gnieźnieński” (opublikowana pod takim samym tytułem w „Studia Claromontana”, t. 21, 2003, s. 175-450). Dr A. Kowalska podjęła temat o sieci parafialnej w Polsce środkowej (archidiakonaty: łęczycki i uniejowski) w średniowieczu (powstanie, rozwój, funkcje społeczne, kler parafialny). W opracowaniu są kapituły: wieluńska (rudzka) i łowicka oraz ludzie Kościoła w rodzinie Pellów z Niewiesza..

            Katedra Historii Bizancjum (kierownik: prof dr. hab. Waldemar Ceran) obejmuje obszar historii starożytnej i średniowiecznej powszechnej i tę drugą specjalność - z wyraźnym nastawieniem na bizantynistykę - uprawiają:

            Dr hab. Małgorzata Dąbrowska, prof. UŁ, zajmuje się dziejami Bizancjum, ze szczególnym uwzględnieniem okresu panowania Paleologów i ich związków z Zachodem w XIII-XV w. Jej pierwsza książka z 1986 r. dotyczyła Bizancjum, Francji i Stolicy Apostolskiej w drugiej połowie XIII w. Jest autorką 135 haseł w Encyklopedii kultury bizantyńskiej pod red. O. Jurewicza, Warszawa 2002. W 1996 r. ukazała się następna książka pt. Łacinniczki nad Bosforem. Małżeństwa bizantyńsko-łacińskie w cesarskiej rodzinie Paleologów (XIII-XV w.), w 1997 r. zaś wedle jej przekładu Historia Bizancjum pióra Cyrila Mango (2 wyd. w 2002 r.). Główna problematyka: Bizancjum w obliczu zagrożenia tureckiego i kontekst polski, Polska wobec późnych krucjat i Bizantynko-Węgierki w Polsce, Łacinnicy i Bizantyńczycy po IV krucjacie - kontekst religijny, Kantakuzenowie jako konkurencja Paleologów w Bizancjum oraz Bizancjum w świadomości Polaków i współczesne spojrzenie na cywilizację bizantyńską. Obecnie przygotowuje temat: „Społeczności łacińskie w Bizancjum po IV krucjacie”, w planach badawczych jest historia Cesarstwa Trapezuntu 1204-1461.

            Obszarem zainteresowania dr Teresy Wolińskiej są dzieje Bizancjum w VI-X w. oraz historia Italii i Sycylii w średniowieczu. W 1995 r. obroniła pracę doktorską pt. „Stosunki papieża Grzegorza Wielkiego z dworem cesarskim i administracją bizantyńską”, wydana drukiem pod takim samym tytułem w 1998 r. Ponadto opublikowała kilka prac poświęconych Justynianowi I, a ostatnio ukazała się praca pt. Justynian I Wielki, Kraków 2003. Przygotowała rozprawę habilitacyjną nt. „Rola Sycylii w polityce Cesarstwa Bizantyńskiego w VI-IX wieku”.

            Dr Mirosław Leszka w 1995 r. obronił pracę doktorską pt. „Uzurpacje w Cesarstwie Bizantyńskim w okresie od IV do połowy IX wieku”. Później jego zainteresowania badawcze skupiły się na stosunkach Bizancjum ze Słowiańszczyzną Południową - głównie Bułgarią - i tej problematyce poświęcona jest rozprawa habilitacyjna pt. Wizerunek władców pierwszego państwa bułgarskiego w bizantyńskich źródłach pisanych (VIII-pierwsza połowa XII wieku), Łódź 2003.

            Zakład Nauk Pomocniczych Historii (kierownik: dr hab. Alicja Szymczakowa, prof. UŁ) prowadzi badania nad genealogią, heraldyką, epigrafiką, demografią i statystyką okresu średniowiecza i czasów nowożytnych. W zakresie mediewistyki największe osiągnięcia mają:

            Dr hab. Alicja Szymczakowa zajmowała się historią zarządu lokalnego, czego pokłosiem jest praca pt. Urzędnicy łęczyccy, sieradzcy do połowy XV wieku, Łódź 1984 i wspólne z prof. Januszem Bieniakiem opracowanie Urzędnicy łęczyccy, sieradzcy i wieluńscy XIII-XV wieku. Spisy, Wrocław 1985. Jej obecne zainteresowania ukierunkowane są na genealogię i heraldykę szlachty sieradzkiej, czego efektem jest książka pt. Szlachta sieradzka w XV wieku. Magnifici et generosi, Łódź 1998 oraz prace: Nagana szlachectwa w Sieradzkiem w XV wieku, [w:] Heraldyka i okolice, Warszawa 2002; Panny, mężatki i wdowy przed sądami ziemskimi i grodzkimi w Sieradzkiem w XV wieku, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, t. 7, Łódź 2002; Między dworem szlacheckim a zagrodą chłopską. Kontakty międzystanowe w Sieradzkiem w XV wieku, „Zeszyty Wiejskie”, t. 6, Łódź 2002. Obecnie pracuje nad szlachtą średnią i biedną, w przyszłości zamierza opracować szlachtę w miastach. Zajmuje się ponadto epigrafiką (3 tomy Corpus inscriptionum Poloniae). Jest autorem 72 prac drukowanych, wypromowała 1 doktora i 17 magistrów.

            Dr Marek Adamczewski specjalizuje się w zakresie heraldyki miejskiej, czego dowodem jego praca doktorska pt. Heraldyka miast wielkopolskich do końca XVIII w., Warszawa 2000. Interesuje się także epigrafiką, zwłaszcza z terenu wschodniej Wielkopolski. Obecnie pracuje nad tematem: „Pejzaż heraldyczny ziem Polski Środkowej”.

            Mgr Tomasz Pietras opublikował swoją pracę magisterską pt. ”Krwawy wilk z pastorałem” biskup krakowski Jan zwany Muskatą, Warszawa 2001, a obecnie ma zaawansowany doktorat nt. „Ród Sulimów w Wielkopolsce, ziemiach łęczyckiej i sieradzkiej, na Kujawach i Mazowszu w średniowieczu”.

 

Instytut Archeologii

            Katedra Archeologii Historycznej (kierownik: prof. dr hab. Leszek Kajzer) prowadzi badania osadnicze, miast, zamków, budownictwa obronno-rezydecjonalnego i sakralnego, ze szczególnym uwzględnieniem zespołów klasztornych, studia nad kulturą materialną i problematyką ochrony zabytków. Świadczą o tym liczne prace, a zwłaszcza monografie z ostatniego dziesięciolecia L. Kajzera (420 publikacji, wypromował 8 doktorów, 90 magistrów) i jego współpracowników:

            Seria „Budownictwo obronno-rezydencjonalne Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej”, t. 3: Kościelna Wieś na Kujawach. Studium osadnicze, red. L. Kajzer, Łodź 1994; t. 4: L. Kajzer, A. Horonziak, Budownictwo obronne ziemi dobrzyńskiej, Włocławek 1995; t. 5: A. Andrzejewska, Średniowieczny zespół osadniczy w Zgłowiączce na Kujawach, Włocławek 1996.

            Spośród innych prac na szczególną uwagę zasługują: L. Kajzer, Pałace i dwory w dawnym województwie sieradzkim, t. 2, Warszawa 1994 (w serii: „Materiały do dziejów rezydencji w Polsce”, red. T. S. Jaroszewski); tenże, Wstęp do archeologii historycznej w Polsce, Łódź 1996; L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Leksykon zamków w Polsce, red. L. Kajzer, Warszawa 2001; Zamek w Lubawie. Dawniej i dziś, red. L. Kajzer, Lubawa 2001; Opactwo cysterskie w Rudach na Górnym Śląsku w świetle badań terenowych w latach 1992-1995, red. L. Kajzer, Katowice 2001; Hospes grati animi...albo gość wdzięczny..., czyli o wizycie króla Władysława IV w Radziejowicach, opr. J. Danka i L. Kajzer, Łódź 2002.

            Dr Anna Marciniak-Kajzer, Fundacje architektoniczne małopolskich Leliwitów w średniowieczu, Łódź 2001, przygotowuje studium archeologiczne o kulturze materialnej dworu rycerskiego w średniowieczu. W druku jest rozprawa doktorska Janusza Pietrzaka pt. „Zamki państwowe prowincji wielkopolskiej na przełomie średniowiecza i nowożytności”.

            Katedra Bronioznawstwa - kierownik: prof. dr hab. Marian Głosek przejmując problematykę bronioznawstwa archeologicznego z Łódzkiego Oddziału Instytutu Archeologii i Etnologii PAN (zob. niżej) buduje własną kadrę w UŁ, która ma już pierwsze poważne osiągnięcia:

            Dr Paweł Świątkiewicz (doktorant) opublikował swoją dysertację doktorską pt. Uzbrojenie wczesnośredniowieczne z Pomorza Zachodniego, Łódź 2002; dr Piotr Nowakowski, „Arsenały domowe rycerstwa polskiego w średniowieczu”, w druku: Olgierd Ławrynowicz ukończył rozprawę doktorską pt. „Treści ideowe broni rycerskiej w Polsce wieków średnich”, a jeszcze w tym roku będzie gotowy doktorat Piotra Strzyża, „Wczesnośredniowieczne uzbrojenie i oporządzenie jeździeckie w Małopolsce w świetle źródeł archeologicznych i ikonograficznych”.

            W łódzkim środowisku archeologicznym mediewistyka uprawiana jest jeszcze w dwóch innych instytucjach, ale poza UŁ, dlatego ich działalność jest omówiona poniżej.

                                               Instytut Filozofii

            Katedra Historii Filozofii (kierownik: prof. dr hab. J. Piórczyński) prowadzi badania w zakresie filozofii średniowiecznej od niedawna, a zapoczątkowała je praca J. Piórczyńskiego, Mistrz Ekhard. Mistyka jako filozofia, Wrocław 1997. Kolejny etap stanowi twórczość dr hab. Elżbiety Jung-Palczewskiej, Między filozofią przyrody a nowożytnym przyrodoznawstwem. Ryszard Kilvington i fizyka matematyczna w średniowieczu, Łódź 2002, i inne jej prace na ten temat, a także pisany pod jej kierunkiem przez Roberta J. Podkońskiego doktorat pt. „Matematyka w czternastowiecznej filozofii i teologii. Struktura i natura wielkości ciągłych w dziełach Ryszarda Kilvingtona”. Zainteresowania dr. Marka Genslera skupiały się na Antonim Andrzejowym, twórcy szkotystycznej filozofii przyrody, a obecnie pracuje nad biografią Waltera Burleya i jego komentarzem do „De generatione et corruptione” (XIV w.).

            Ważne miejsce w kierowanym przez E. Jung-Palczewską zespole mediewistycznym zajmuje edytorstwo: Prima verba. Krakowskie mowy uniwersyteckie, Łódź 2000 (red. EJ-P) oraz tłumaczenia i notki E. Jung-Palczewskiej i M. Genslera w Antologii tekstów filozoficznych z XIII wieku, Warszawa 2002 i takiej samej Antologii tekstów filozoficznych z XIV wieku (red. EJ-P) z 2000 r.) pt. Wszystko to ze zdziwienia. Wysoką ocenę otrzymał Disce puer. Podręcznik do łaciny średniowiecznej, pod jej i mgr. D. Gwisa (filologia klasyczna) redakcją oraz z udziałem młodszych pracowników z filozofii, historii i filologii klasycznej UŁ.

            W przygotowaniu wydanie krytyczne Ryszarda Kilvingtona, „Quaestiones de motu”, „Quaestiones super libros Sententiarum”, „Utrum continuum sit divisibile in infinitum” i Waltera Burleya, „Tractatus secundus de intensione et remissione formarum accidentalium” oraz kolejne tomy (6, 2, 1) antologii średniowiecznych tekstów filozoficznych. Doktoraty złożyli: Adam Gogacz „Regnum philosophiae. Bartłomieja z Jasła koncepcja uniwersytetu” oraz Rafał Kępa „Problem Boskiej przedwiedzy w odniesieniu do wolności ludzkiej w kwestii Tomasza Wiltona Utrum praedestinatus possit damnari”, natomiast Monika Michałowska pracuje nad tematem „Jan Szkot Eriugena i tradycja dialektyki wczesnośredniowiecznej”.

            W najbliższym czasie przewiduje się powstanie Zakładu Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej UŁ.

            Katedra Historii Sztuki (kierownik: prof. dr hab. Grzegorz Sztabiński) koncentruje się na historii sztuki nowożytnej i nowoczesnej, mniejszości narodowych w Polsce i historii architektury. Należy wszakże odnotować działalność naukową i konserwatorską emer. prof sztuk plastycznych Ewy Marxen-Wolskiej, którą obrazuje praca pt. Konserwacja i restauracja dzieł sztuki. Katalog dokumentacji prac Ewy i Jerzego Wolskich wykonanych w latach 1948-1999, cz. 1: Malarstwo tablicowe; cz. 2: Malarstwo na płótnie; cz. 3: Malarstwo ścienne, Łódź 1998-2000. Jej wychowanką jest Jowita Jagla, która w 2001 r. obroniła doktorat pt. „Boska Medycyna i Niebiescy Uzdrowiciele wobec kalectwa i chorób człowieka. Ikonografia ‘Patronów od Chorób’ i ‘Świętych Miłujących ÂŻebraków’ w sztuce polskiej XIV-XVII w.” (w druku).

 

Wydział Prawa i Administracji

            Katedra Historii Państwa i Prawa Polski - kierownik: prof. dr hab. Jacek S. Matuszewski opracował Przywileje i politykę podatkową Ludwika Węgierskiego w Polsce, Łódź 1983, a zawarte tam ustalenia przyjęły się w nauce. Kolejna rozprawa Vicinia id est... Poszukiwania alternatywnej koncepcji staropolskiego opola, Łódź 1991, wzbudziła interesującą polemikę, ostatnio głównie na łamach „Przeglądu Historycznego”, t. 92, 2001, z. 1; t. 94, 2003, z. 2. W jego planach badawczych znajduje się omówienie koncepcji monarchii patrymonialnej.

            Dr hab. Krzysztof Goźdź-Roszkowski, prof. UŁ, opracował 36 haseł do Wielkiej encyklopedii prawa, red. E. Smoktunowicz, Białystok 2000, a inne publikacje dotyczyły restytucji dóbr ziemskich w XIII-XVI w. W przygotowaniu praca nt. „Zabory dóbr ziemskich dokonywane przez panującego w średniowiecznej Polsce. Studium historyczno-prawne”.

            Urząd wojewody i jego kompetencje w Polsce średniowiecznej to obszar zainteresowania w pracy doktorskiej Tomasza Kubickiego, który wybrał obecnie czasy nowożytne. Magdalena Podgórska przygotowuje doktorat nt. procesu granicznego w średniowiecznej Polsce, natomiast Edyta Nowak-Jamróz realizuje temat pt. „Egzekucja praw - wykonanie, czy reforma prawa”.

            Katedra Powszechnej Historii Państwa i Prawa - kierownik: dr hab. Tadeusz Szulc, prof. UŁ. W ubiegłym roku zmarł nestor łódzkich historyków prawa - prof. dr hab. Józef Matuszewski, którego prace zebrane zostały w 5 tomach Pism wybranych, Łódź 1999-2002.

            Emer. prof. dr hab. Zygfryd Rymaszewski opracował 54 hasła do Wielkiej encyklopedii prawa i wiele innych artykułów z zakresu funkcjonowania sądów ziemskich, miejskich i kościelnych w późnośredniowiecznej Polsce, prawa ziemskiego i kanonicznego. Zapowiada monografie na następujące tematy: „Woźny sądowy w Polsce średniowiecznej”, „Pozew w dawnym prawie polskim”, „Weichbild magdeburski w przekładach łacińskich w Polsce”.

            T. Szulc opublikował Z badań nad egzekucją praw. Podstawy ustawodawcze egzekucji dóbr, ich interpretacja i nowelizacja na sejmach za panowania Zygmunta II Augusta, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, t. 6, Łódź 2000, a ostatnio przedstawił Skarbowość polską lat 1492-1587 w historiografii, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, t. 8, Łódź 2003.

            Zakład Doktryn Polityczno-Prawnych (kierownik: dr hab. Zbigniew Rau, prof. UŁ) preferuje problematykę nowożytną i najnowszą. Okresem staropolskim zajmuje się dr Jakub Skomiał, którego badania dotyczą legitymizacji i delegitymizacji władzy monarszej w kronikach średniowiecznych pod kątem przygotowywanej rozprawy habilitacyjnej o władcy idealnym i władcy złym.

 

Wydział Filologiczny

            Katedra Historii Języka Polskiego - kierownik: prof. dr hab. Marek Cybulski, skupia swoje zainteresowania badawcze głównie wokół problemów stylistycznych i gramatycznych polszczyzny przekładowe XIV-XVI w., a zwłaszcza translacji Psałterza, Nowego Testamentu i innych staropolskich tekstów religijnych. Najważniejsze prace o języku i tekstach średniowiecznych:

            Emer. prof. dr hab. Maria Kamińska, Psałterz floriański. Monografia językowa, cz. I: Ortografia, fonetyka, fleksja imion, Wrocław 1981; cz. II: Fleksja liczebników, zaimków, czasowników, Łódź 1993; M. Kamińska, M. Cybulski, Indeks łacińsko-polski do Psalterza floriańskiego, Warszawa 1995; M. Cybulski, Staropolskie przekłady Psałterza, Łódź 1996; M. Kamińska, M. Cybulski, D. Kowalska, Słownik łacińsko-polski do średniowiecznych psałterzy polskich. Wyrazy autosemantyczne, Łódź 2000; Dr Ewa Woźniak, Słownictwo i frazeologia Psałterza krakowskiego (1532) na tle ówczesnych przekładów biblijnych, Łódź 2002; Dr Danuta Kowalska, Styl Psalterza floriańskiego na tle porównawczym, Łódź 2003.

            Katedra Literatury Staropolskiej i Nauk Pomocniczych (kierownik: prof. dr hab. Jan Okoń) zajmuje się dziedzictwem antyku w literaturze polskiej od średniowiecza do baroku, związkami literatury polskiej i polsko-łacińskiej z literaturami zachodnioeuropejskimi. Ważne miejsce zajmuje edytorstwo staropolskie, realizowane zwłaszcza przez emer. prof. dr. hab. Jerzego Starnawskiego, którego pełną bibliografię zawiera praca Od średniowiecza ku współczesności. Prace ofiarowane Jerzemu Starnawskiemu w pięćdziesięciolecie doktoratu, red. J. Okoń, współpraca M. Kuran, Łódź 2000. Zob. szczególnie Wieki średnie i wiek renesansowy. Studia, Łódź 1996; Polska w Europie, Kraków 2001; Od zarania dziejów literatury polskiej po wiek XX, Łódź 2003.

 

INSTYTUT  ARCHEOLOGII  i  ETNOLOGII  PAN, ODDZIAŁ w ŁODZI

kontynuuje tradycję tzw. łódzkiej szkoły bronioznawstwa archeologicznego, stworzonej przez prof. Andrzeja Nadolskiego, ukierunkowanego na średniowiecze i czasy wczesnonowożytne. Powstały prace: doc. dr hab. Witold Świętosławski, Strzemiona średniowieczne z ziem polskich, Łódź 1990; Andrzej Nowakowski, Arms and Armour in the medieval Teutonic Order’s State in Prussia, Łódź 1994; Marian Głosek, Późnośredniowieczna broń obuchowa w zbiorach polskich, Warszawa-Łódź 1996, oraz zespołowe: Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej. 1350-1450, red. A. Nadolski, Łódź 1990; Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej. 1450-1500, red. A. Nowakowski, Toruń 1998; 2 wyd. Toruń 2003. Od niedawna badaniami objęto uzbrojenie ludów koczowniczych: W. Świętosławski, Uzbrojenie koczowników Wielkiego Stepu w czasach ekspansji Mongołów (XII-XIV w.), Łódź 1996 i wersja angielska: Arms and Armour of the Nomads of the Great Steppe in the Time of the Mongol expansion, Łódź 1999; tenże, Archeologiczne ślady najazdów tatarskich na Europę Środkową w XIII w., Łódź 1997.

            W instytucie prowadzi się studia archeologiczno-architektoniczne nad średniowiecznym budownictwem murowanym: emer. prof. dr hab. Tadeusz Poklewski-Koziełł, Średniowieczne zamki między Prosną i Pilicą, Łódź 1992; tenże, Rubież Prosny i Baryczy 1333-1401. Fortyfikacje stałe, Łódź 1994; tenże, Zamek w Łęczycy, Łęczyca 1996, a ponadto Zamek w Koźminie, cz. I: Dzieje budowlane; cz. II: Źródła, red. T. Poklewski-Koziełł i J. Nekanda-Trepka, Łódź 1994-1995; dr M. ÂŻemigała, Zakres przystosowania stałych fortyfikacji w Wielkopolsce i na Kujawach w XV w. do obrony z użyciem broni palnej, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, t. 38, 1996; M. Głosek, Dwór murowany w Bąkowej Górze, Łódź 1998.

            Ważne miejsce w problematyce badawczej zajmują rzemiosła tekstylne, a zwłaszcza tkactwo i sukiennictwo w średniowieczu, głównie doc. dr hab. Jerzy Maik, Tekstylia wczesnośredniowieczne z wykopalisk w Opolu, Warszawa-Łódź 1991; tenże, Sukiennictwo elbląskie w średniowieczu, Łódź 1997.

            Oddział Łódzki Instytutu Archeologii i Etnologii PAN zorganizował dotąd 9 Międzynarodowych Kolokwiów Bronioznawczych (1988-2002), jest wydawcą „Fasciculi Archaeologiae Historicae”, t. I-XIV, 1986-2001 (2002) [pod red. A. Nadolskiego, od t. VII (1994) T. Poklewskiego]. W 2001 r. ukazał się, wydany wspólnie z Łódzkim Towarzystwem Naukowym, nr 47 wydawnictwa „Acta Archaeologica Lodziensia” pt. Warfare in the Middle Ages, red. W. Świętosławski.

 

MUZEUM  ARCHEOLOGICZNE  i  ETNOGRAFICZNE w ŁODZI

posiada „Dział Średniowiecza i Nowożytności”. Oprócz typowych działań muzealnych prowadzone są stacjonarne i ratownicze badania terenowe, których efektem są prace:

            Dr A. Chmielowska, mgr P. Marosik, Wczesnośredniowieczne budownictwo obronne między Prosną i Pilicą, Warszawa-Łódź 1989.

            Dr Jerzy Augustyniak, Zamek w Inowłodzu, Łódź 1992.

            Doc. dr hab. Ryszard Grygiel, Zarembowie z Jarocina w świetle źródeł archeologicznych i historycznych, Biblioteka Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, wyd. I, 1992; wyd. 2, poprawione i uzupełnione 1994.

            R. Grygiel, T. Jurek, Doliwowie z Nowego Miasta nad Wartą i Biechowa. Dzieje rezydencji i ich właścicieli, Łódź 1996; tychże, Zduny. Późnośredniowieczne i nowożytne rezydencje właścicieli miasta, Łódź [1999].
 

Na podstawie dostarczonych materiałów i przeprowadzonych konsultacji opracował

Jan Szymczak
< Poprzedni   Następny >
Mambo is Free Software released under the GNU/GPL License.